Chương trình công nhận phòng thử nghiệm và phòng hiệu chuẩn (VILAS) – 30 năm xây dựng và trưởng thành

Chặng đường triển khai hoạt động công nhận của VILAS là một quá trình không ngừng liên tục cập nhật, cải tiến của Văn phòng CNCLQG. Từ năm 1995 tới 1997 Văn phòng CNCLQG đã xây dựng hệ thống tài liệu bài bản để thực hiện hoạt động công nhận Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn theo tiêu chuẩn quốc tế ISO/IEC Guide 58 – “Hệ thống công nhận Phòng thử nghiệm và hiệu chuẩn – Yêu cầu chung về hoạt động và thừa nhận” với công sức đóng góp của Lãnh đạo Văn phòng CNCLQG là ông Hồ Tất Thắng – Giám đốc và các cán bộ Văn phòng CNCLQG ông Nguyễn Đăng Thoả, ông Hoàng Đình Diên, bà Trần Thị Thu Hà…

Từ năm 1997, VILAS thực hiện đánh giá công nhận Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn theo chuẩn mực Quốc tế ISO/IEC Guide 25 -  và cập nhật áp dụng chuẩn mực quốc tế liên tục từ ISO/IEC Guide 25 tới ISO/IEC 17025: 1999 và hiện tại là ISO/IEC 17025:2017.

VILAS phân loại 8 lĩnh vực công nhận PTN gồm: Sinh, Hoá, Dược, Cơ, Điện-Điện, Vật liệu xây dựng, Không phá huỷ, Đo lường-Hiệu chuẩn và thực hiện công nhận từng phép thử/hiệu chuẩn trên các sản phẩm, vật liệu trên cơ sở các phương pháp thử/hiệu chuẩn cụ thể.

Sau thời gian triển khai chương trình công nhận Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn, Văn phòng CNCLQG đã tiếp cận các yêu cầu của Tổ chức hợp tác công nhận Phòng thí nghiệm Châu Á Thái Bình Dương (APLAC hiện nay đổi là APAC) để đăng ký đánh giá để trở thành thành viên được thừa nhận lẫn nhau trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương và sau đó được trở thành thành viên thừa nhận lẫn nhau của Tổ chức hợp tác công nhận Quốc tế (ILAC).

Năm 1999 Văn phòng CNCLQG được APLAC tổ chức đoàn đánh giá lần đầu tới thực hiện cuộc đánh giá thừa nhận lẫn nhau và kết quả đánh giá đã đưa Văn phòng CNCLQG trở thành thành viên thừa nhận lẫn nhau của APAC từ năm 2000.

Thành công của Văn phòng CNCLQG năm 2000 cho chương trình công nhận Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn - VILAS đã được công nhận là thành viên của Thỏa ước thừa nhận lẫn nhau (MRA) thuộc:

• Tổ chức Hợp tác Công nhận Phòng thí nghiệm châu Á – Thái Bình Dương (APAC)

• Tổ chức Hợp tác Công nhận Phòng thí nghiệm Quốc tế (ILAC)

Việc tham gia vào các Thỏa ước này đồng nghĩa với việc kết quả công nhận VILAS được thừa nhận rộng rãi bởi các tổ chức công nhận và các quốc gia thành viên trên toàn thế giới. Đây chính là sự khẳng định uy tín quốc tế của chương trình VILAS, giúp các phòng thử nghiệm, phòng hiệu chuẩn tại Việt Nam có năng lực cạnh tranh toàn cầu, giảm thiểu đánh giá lại và tạo thuận lợi trong thương mại quốc tế. 

Đánh giá APLAC MRA lần đầu

Hoạt động công nhận Phòng thí nghiệm đã mang lại nhiều lợi ích cho cơ quan quản lý, cho phòng thí nghiệm và cho xã hội cũng như thúc đẩy hội nhập quốc tế của Việt Nam trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật và thương mại.

CÁC SỐ LIỆU ĐẠT ĐƯỢC CỦA CHƯƠNG TRÌNH CÔNG NHẬN PHÒNG THỬ NGHIỆM VÀ PHÒNG HIỆU CHUẨN

Đến thời điểm 30 năm hoạt động VILAS, đã thực hiện công nhận và duy trì công nhận với số liệu hơn 1100 phòng thử nghiệm và phòng hiệu chuẩn được công nhận theo ISO/IEC 17025. Các phòng thử nghiệm và phòng hiệu chuẩn được công nhận bao gồm đầy đủ các thành phần kinh tế từ các cơ quan Nhà nước, Viện nghiên cứu, đơn vị tư nhân và cả các tập đoàn xuyên quốc gia, có thể kể đến như Viện đo lường Việt Nam, Viện Y tế công cộng thành phố Hồ Chí Minh, Viện kiểm nghiệm An toàn thực phẩm Quốc gia, Quatest 1, Quatest 2, Quatest 3, SGS, Intertek, BV, Eurofins… VILAS hiện cũng đang cung cấp dịch vụ đánh giá công nhận cho các Phòng thí nghiệm ở các nước trong khu vực ASEAN  như Lào, Campuchia.

Đánh giá Phòng thí nghiệm Thái Lan 2007	Đánh giá tại Viện nghiên cứu cao su Campuchia 2008
Đánh giá tại Viện nghiên cứu Cao su Campuchia 2014	Đánh giá Phòng thí nghiệm động vật ở thành phố Hồ Chí Minh
Đánh giá Công ty cổ phần điện Gia Lai	Đánh giá tại Công ty thuỷ điện Đại Ninh
Đánh giá Viện hạt nhân Đà Lạt

NGUỒN LỰC KỸ THUẬT

Ban kỹ thuật:

Để có được các chiến lược, chính sách, tài liệu hỗ trợ cho hoạt động công nhận đảm bảo tính thống nhất, chuyên nghiệp, tiếp cận các kỹ thuật tiên tiến và cập nhật khoa học kỹ thuật trong hoạt động công nhận, VILAS có các Ban kỹ thuật cho từng lĩnh vực và chương trình công nhận cụ thể.

Ban kỹ thuật tư vấn cho VILAS về chính sách, chủ trương đối với hoạt động đánh giá công nhận cho từng lĩnh vực, chương trình cụ thể; xây dựng các quy định bao gồm các văn bản, hướng dẫn, cần thiết về nghiệp vụ công nhận, xây dựng yêu cầu công nhận cụ thể cho từng lĩnh vực; hỗ trợ phát triển đội ngũ chuyên gia đánh giá cho VILAS.

Ban kỹ thuật của từng lĩnh vực công nhận gồm các thành viên có chuyên môn, am hiểu sâu về kỹ thuật liên quan lĩnh vực tham gia và hệ thống công nhận. Thành viên Ban kỹ thuật là đại diện từ các Bộ ngành liên quan, Viện nghiên cứu, Trường đại học, Hiệp hội chuyên ngành, Phòng thí nghiệm được công nhận.

Ban kỹ thuật được Giám đốc Văn phòng Công nhận chất lượng quốc gia quyết định thành lập và họp thường niên hàng năm để cố vấn, hỗ trợ kỹ thuật cho hoạt động công nhận Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn.

Ban kỹ thuật đã góp ý xây dựng và đưa vào áp dụng các Yêu cầu bổ sung để công nhận cho từng lĩnh vực cụ thể bên cạnh chuẩn mực công nhận theo tiêu chuẩn Quốc tế ISO/IEC 17025, ISO/IEC để rõ và cụ thể hơn các yêu cầu về năng lực cho Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn.

Chuyên gia đánh giá:

Để VILAS có được thành công trong 30 năm thực hiện hoạt động công nhận là có sự hỗ trợ rất mạnh của đội ngũ chuyên gia đánh giá bao gồm trưởng đoàn đánh giá, chuyên gia chất lượng, chuyên gia kỹ thuật. Các chuyên gia kỹ thuật là các thành viên đến từ các Viện nghiên cứu, Trường đại học, các Phòng thí nghiệm đã được công nhận và chuyên gia độc lập.

Cho tới năm 2025 VILAS đã có đội ngũ chuyên gia kỹ thuật lên tới hơn 600 chuyên gia cộng tác với Văn phòng CNCLQG để tham gia thực hiện đánh giá các lĩnh vực công nhận cho Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn.

Ngay từ những ngày đầu hoạt động, Văn phòng CNCLQG đã định hướng cần phải đảm bảo thống nhất trong hoạt động đánh giá đặc biệt là thống nhất trong các chuyên gia khi thực hiện đánh giá và ngày càng nâng cao chất lượng chuyên môn và nghiệp vụ thực hiện đánh giá. Chính vì định hướng đó nên định kỳ hàng năm Văn phòng CNCLQG tổ chức tập huấn chuyên gia kỹ thuật để đảm bảo tính thống nhất cao, chuyên nghiệp, chuyên môn sâu và ngày càng nâng cao chất lượng cho các cuộc đánh giá Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn.

Khóa đào tạo về công nhận cho PTN năm 1999	Khóa tập huấn chuyên gia kỹ thuật năm 2002 – Đại Lải
Khóa tập huấn chuyên gia kỹ thuật năm 2007	Khóa tập huấn chuyên gia kỹ thuật năm 2010
Tập huấn cho CGKT năm 2012 tại Phú Thọ
Tập huấn cho các CGKT năm 2016 tại TP Hồ Chí Minh
Tập huấn chuyên gia kỹ thuật năm 2023

Văn phòng CNCLQG luôn luôn xem xét các khía cạnh trong toàn bộ hoạt động công nhận Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn để có thể đảm bảo ngày càng nâng cao chất lượng, tính khách quan, chuyên nghiệp trong hoạt động đánh giá công nhận.

30 năm, một chặng đường mà Văn phòng CNCLQG đã xây dựng và phát triển Chương trình công nhận Phòng thử nghiệm và Phòng hiệu chuẩn. Mục tiêu của Văn phòng CNCLQG là luôn luôn vun đắp cho VILAS ngày càng bền vững, ngày càng nhiều phòng thử nghiệm và hiệu chuẩn trở thành thành viên của VILAS. Để có được thành công ngày hôm nay và trong giai đoạn tiếp theo, Văn phòng CNCLQG luôn trân trọng sự đóng góp của các cán bộ, nhân viên, Ban kỹ thuật và các chuyên gia kỹ thuật cũng như các phòng thử nghiệm, phòng hiệu chuẩn được công nhận đã luôn đồng hành cùng con đường xây dựng và thành công của Văn phòng CNCLQG.